Mazury

Mazury, położone w północnowschodniej części Rzeczypospolitej Polskiej nie stanowią jednoznacznie określonego obszaru. Ogólnie przyjmuje się, że Mazury stanowi sześciokąt Ełk, Pisz, Szczytno, Nidzica, Mrągowo, Węgorzewo, Olecko. Obejmuje zatem Pojezierze Mazurskie z Giżyckiem i Mikołajkami w centrum, Puszczą Piską na południu i Puszczą Borecką na północnym wschodzie. Pierwotnie obszar ten był zamieszkały przez pruskie plemiona Jaćwięgów i Galindów. Nazwa Mazury ma etnograficzne pochodzenie i wywodzi się od przybyszów z położonego na południu Księstwa Mazowieckiego, które w 1526 r. zostało przyłączone do Polski. Od XIII w., wraz z początkiem chrystianizacji Mazury stały się częścią Państwa Krzyżackiego. Po jego samorozwiązaniu się w 1525 r. Mazury należały do Księstwa (następnie Królestwa) Prus a następnie stanowiły istotną część prowincji Prusy Wschodnie w Rzeszy Niemieckiej. Od 1945 r. Mazury znajdują się w granicach Rzeczypospolitej Polskiej. Bardzo często całość województwa warmińsko-mazurskiego, w tym Warmia ze stolicą w Olsztynie, nazywana jest błędnie Mazurami.

Jeziora i rzeki

Mazury, ale także stosunkowo mniejsza Warmia w zachodniej części regionu, jest znana z wyjątkowego krajobrazu, lasów i niezliczonych jezior. Pojezierze Mazurskie jest nazywane Krainą Tysiąca Jezior, chociaż znajdą Państwo tutaj prawie trzy razy tyle jezior o powierzchni ponad jednego hektara. Stolicą regionu jest warmiński Olsztyn mający w swoich granicach administracyjnych aż jedenaście jezior. Największym jeziorem są Śniardwy (114 km²), zaś drugim w kolejności Mamry o powierzchni 104 km². Ok. 40% Pojezierza stanowią obszary chronione.

Akweny są powszechnie bogate w ryby. Najbardziej znanymi wśród ryb słodkowodnych są sandacze, sieje i okonie. Wiele jezior jest połączonych ze sobą, dzięki czemu są chętnie wykorzystywane do spływów kajakowych. Szczególnie lubiane przez wodniaków są rzeki Łyna, łącząca się z Pregołą i wpływająca do do Morza Bałtyckiego oraz Krutynia, o długości blisko 100 km i mająca status rezerwatu.

Na Mazurach można wziąć udział w zorganizowanym spływie lub samodzielnie wypożyczyć kajak i we własnym tempie odkrywać przyrodę. Kajak lub kanadyjkę można wypożyczyć w wielu miejscowościach położonych nad wodą. Karta pływacka nie jest wymagana. Szczególną atrakcję stanowi Kanał Elbląski, łączący Ostródę, Iławę i Elbląg. Jest on pomnikiem techniki i jedyną konstrukcją tego rodzaju na świecie.

Aby połączyć te miasta i ich jeziora z Zalewem Wiślanym, Georg Steenke stworzył w połowie XIX w. pięć pochylni, które na platformach przenoszą statki pokonujące różnicę 99 metrów wysokości.

Regionalne specjały

Prawdziwą kuchnię regionalną można niestety bardzo rzadko znaleźć na Mazurach. Jeżeli już to, w domach i lokalach należących do rodzin zamieszkujących region od czasów przed 1945 rokiem. Pod tajemniczymi nazwami, które znajdą Państwo w kartach dań kryją się standardy kuchni polskiej mające uchodzić za mazurskie lub warmińskie specjały. Pomimo tego warto ich spróbować, jeżeli są przyrządzane z własnych produktów. Na Mazurach i Warmii, które nie były szczególnie bogatymi regionami gotowano zawsze prosto i skromnie. Do najbardziej znanych potraw należą klopsy królewieckie z kaparami, czernina, placki kartoflane i flaki.

Powojenni przybysze ze wschodniej i centralnej Polski przywieźli ze sobą własne potrawy, wśród nich pierogi i barszcz. W lecie chętnie podawana jest przez nich zimna zupa z buraków z jogurtem i surowymi warzywami, czyli chłodnik.

Wędkowanie na Mazurach

Jako urlopowicze mogą Państwo wędkować przez 6 tygodni w roku bez karty wędkarskiej. Konieczne jest jednak posiadanie ważnego zezwolenia, które można nabyć u właściela lub dzierżawcy akwenu. W przeciwnym razie muszą się Państwo liczyć z dotkliwymi karami. Aby pływać łódką z silnikiem o mocy do 6 KM nie muszą Państwo posiadać patentu motorowodnego, nie wolno jednak pływać nimi w nocy. Na obszarach chronionych wędkowanie jest oczywiście zabronione.

Jazda na rowerze

W regionie jest coraz więcej miejsc, w których można wypożyczyć rower. Najlepiej jest oczywiście przyjechać z własnym rowerem. Popularnością cieszą się także firmy organizujące wycieczki rowerowe z przewodnikiem. Rower musi posiadać przynajmniej białą lub żółtą lampę przednią, czerwony odblask z tyłu, hamulce i dzwonek, który nie straszy ludzi. Początkującym można w szczególności polecić szlak Green Velo, którego trasy są cały czas wydłużane i szczegółowo opisywane.

Żeglarstwo

Aby kierować jachtem o długości do 7,5 m kadłuba nie jest wymagany patent żeglarski. W praktyce będzie on jednak zawsze wymagany, gdy zechcą Państwo wypożyczyć żaglówkę. Najlepsze i najbardziej urozmaicone szlaki żeglarskie znajdują się na Pojezierzu Mazurskim. Rejs można zacząć np. w Giżycku i zakończyć w Węgorzewie. Przed wyruszeniem w drogę warto dowiedzieć się, gdzie występują ewentualne mielizny, w szczególności na jez. Śniardwy, oraz sprawdzić, gdzie trzeba będzie położyć maszt. Spożywanie alkoholu podczas rejsu oraz schodzenie na wyspy jest zabronione. Na pokładzie trzeba mieć co najmniej jedno koło ratunkowe, jeden pagaj i po jednej kamizelce ratunkowej dla każdego członka załogi. Nie ma jednak obowiązku, aby żeglować w kapoku.

Zabytki

Mazury i Warmia to nie tylko jeziora i lasy, ale także liczne pozostałości architektoniczne po blisko 800 latach europejskiej historii regionu. Zakon Krzyżacki zbudował sieć zamków, aby zarządzać zdobytym terenem. Najbardziej imponującym jest odbudowany ze zniszczeń ostatniej wojny zamek w Malborku, dawna stolica Państwa Zakonnego i największy kompleks zamkowy na świecie. Ponadto warto zobaczyć zamki m. in. w Lidzbarku Warmińskim, Olsztynie (na którym przebywał Mikołaj Kopernik), Nidzicy i Kętrzynie.

Z czasów zakonnych pochodzą także liczne kościoły i ratusze zbudowane z cegły, m. in. w Morągu, Pasłęku i Malborku oraz bazylika św. Jakuba w Olsztynie, kościół we Fromborku czy odbudowana świątynia w Braniewie. Szczególnie imponujące są barokowe kościoły na kontrreformacyjnej Warmii, a przede wszystkim okazała świątynia w Świętej Lipce, która znajduje się jednak już na Mazurach.

Prowincja Prusy Wschodnie była obszarem rolniczym, nazywanym Spichlerzem Rzeszy, na którym gospodarowali drobni i średni rolnicy oraz prawdziwi latyfundyści. Z tego okresu pochodzi wiele pałaców i zamków, np. zamek w Drogoszach, zaprojektowany jako rezydencja dla króla pruskiego podróżującego po swoich włościach, rezydencja szlachecka rodziny von Lehndorff w Sztynorcie nad jez. Mamerki czy też ruiny najpiękniejszych zamków regionu w Kamieńcu i Słobitach. Niektóre pałace zostały poddane starannej renowacji przez nowych właścicieli i są współcześnie z powodzeniem użytkowane przez ich właścicieli, jak np. Galiny czy Nakomiady. Część wyposażenia pałaców i malowidła znajdują się w muzeach, np. na zamkach w Olsztynie, Kętrzynie i Morągu.

Chociaż wiele miasteczek zostało dotkliwie zniszczonych w ostatnich miesiącach drugiej wojny światowej wiele z nich zachowowało przynajmniej część swojej pierwotnej zabudowy, np. Mrągowo, Jeziorany, Szczytno i Reszel. Wśród turystów dużą popularnością cieszy się była kwatera wojenna Adolfa Hitlera, czyli Wilczy Szaniec w Gierłoży koło Kętrzyna oraz kwatera główna Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych – kompleks trzydziestu ogromnych bunkrów nad jez. Mamerki.

Chociaż wiele miasteczek zostało dotkliwie zniszczonych w ostatnich miesiącach drugiej wojny światowej wiele z nich zachowowało przynajmniej część swojej pierwotnej zabudowy, np. Mrągowo, Jeziorany, Szczytno i Reszel. Wśród turystów dużą popularnością cieszy się była kwatera wojenna Adolfa Hitlera, czyli Wilczy Szaniec w Gierłoży koło Kętrzyna oraz kwatera główna Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych – kompleks trzydziestu ogromnych bunkrów nad jez. Mamerki.

Kraina koni

Światową sławą cieszyły się niegdyś wschodnioprsukie konie trakeńskie, wyhodowane przede wszystkim jako szlachetne konie jeździeckie. Aby je uzyskać skrzyżowano lokalne konie z koniami pełnokrwistymi. W efekcie powstały konie półkrwi o 25% krwi staropruskiej, 25% arabskiej i 50% angielskiej. Konie trakeńskie miały silnie zbudowane kończyny, smukłą głowę, pięknie osadzoną szyję, prosty tułów, zaokrąglony zad i średniej szerokości pierś. Były one wytrzymałe, szybkie i mało wymagające, do tego pojętne, posłuszne i cierpliwe. Wschodniopruscy hodowcy wyhodowali wiele doskonałych koni jeździeckich półkrwi, które mogły z powodzeniem konkurować z końmi pełnokrwistymi. Hodowla rozpoczęła się w stadninie państwowej w Trakenach, znajdujących się obecnie w Obwodzie Królewieckim, która posiada tylko jednego konia – z brązu.

Do stadniny należały liczne lokalne stadniny należące do państwa i prywatnych właścicieli. Po wojnie kontynuowano działalność stadnin w Kętrzynie, Braniewie i Kwidzynie. Ponadto współcześnie znane są stadniny w Rzecznej koło Pasłęka, Plękity na północ od Ostródy i Liski koło Bartoszyc. Wśród prywatnych stadnin szczególną sławą cieszy się stadnina Ferenstein w Gałkowie. Prowadzi ją hrabia Potocki, który przeniósł ze Sztynortu dawną leśniczówkę.

Osoby uprawiające jeździectwo znajdą na Mazurach wiele możliwości. W niektórych stadninach organizowane są zawody jeździeckie, wśród których szczególnie znane są Galiny, Pacółtowo i Gałkowo („Gałkowo Cup“).